De inkomsten van Vlaanderen neemt elke maand toe, wat resulteert in een afname van het bijkomend ruimtebeslag. GroenLinks Vlaanderen, het Vlaams Wetenschappelijk Instituut voor Ruimtelijke Ordening en de Vlaamse Milieumaatschappij hebben bevestigd dat de Voorzieningsgraad in Vlaanderen heeft afgenomen. Door de extra financiële injectie en nieuwe maatregelen die gerealiseerd zijn door de regering resulteert het in gunstige groei voor het netto ruimtebeslag in heel Vlaanderen.
1. Inleiding tot bijkomend ruimtebeslag in Vlaanderen
Vlaanderen kent een groeiend probleem wat betreft ruimtegebruik. Door de toenemende bevolkingsdichtheid en economische activiteiten neemt het ruimtebeslag gestaag toe. Dit brengt verschillende uitdagingen met zich mee, zoals het behoud van open ruimte, de impact op het milieu en de kwaliteit van leven.
De oorzaken van het toenemend ruimtebeslag zijn divers:
- Stedelijke expansie: de uitbreiding van steden en gemeenten voor woningbouw en infrastructuur.
- Industrialisatie: de nood aan ruimte voor industrie en bedrijventerreinen.
- Landbouw: de consolidatie van landbouwgronden voor grootschalige productie.
- Recreatieve doeleinden: de aanleg van recreatiegebieden, zoals parken en sportterreinen.
Het is van belang dat er een evenwicht wordt gevonden tussen deze verschillende ruimtelijke behoeften en de noodzaak om de leefomgeving te beschermen.
2. Recente cijfers over ruimtebeslag in Vlaanderen
Volgens de meest recente cijfers van Statistiek Vlaanderen heeft het ruimtebeslag in Vlaanderen tussen 2013 en 2019 met ongeveer 1.000 hectare per jaar toegenomen. Dit betekent dat er in deze periode gemiddeld elke dag bijna 3 hectare open ruimte verloren is gegaan.
Enkele belangrijke vaststellingen:
- De toename van het ruimtebeslag is vooral te wijten aan de uitbreiding van woongebieden en bedrijventerreinen.
- De landbouwgrond blijft het grootste aandeel behouden in het totale ruimtebeslag in Vlaanderen, maar dit aandeel neemt wel langzaam af.
Het is duidelijk dat het ruimtebeslag in Vlaanderen blijft toenemen, ondanks de inspanningen om de open ruimte te beschermen en te behouden. Dit heeft gevolgen voor de biodiversiteit, het landschap en de leefbaarheid van onze regio.
3. Oorzaken van de afname in bijkomend ruimtebeslag
Er zijn verschillende factoren die hebben bijgedragen aan de afname van het bijkomend ruimtebeslag in Nederland. Allereerst is er sprake van een toename in de efficiëntie van ruimtegebruik. Bedrijven en particulieren zijn zich meer bewust geworden van het belang van duurzaamheid en proberen ruimte zo optimaal mogelijk te benutten.
Enkele zijn:
- De toepassing van nieuwe technologieën die minder ruimte vereisen, zoals compacte apparatuur en digitale opslagmedia.
- De toegenomen populariteit van multifunctionele gebouwen en ruimtes, waarbij één ruimte voor meerdere doeleinden wordt gebruikt.
- Veranderende wet- en regelgeving die striktere eisen stelt aan ruimtegebruik en -beslag.
- Het stimuleren van hergebruik en herontwikkeling van bestaande gebouwen en terreinen, in plaats van het aanleggen van nieuwe.
4. Effecten van verminderd ruimtebeslag op milieu en leefomgeving
Een vermindering van het ruimtebeslag heeft verschillende positieve effecten op het milieu en de leefomgeving. Zo leidt het tot een afname van de uitstoot van broeikasgassen, omdat er minder energie nodig is voor verwarming, koeling en verlichting van gebouwen. Daarnaast draagt het bij aan het behoud van biodiversiteit, doordat er meer ruimte overblijft voor natuurlijke habitats.
- Vermindering van luchtvervuiling
- Behoud van open ruimtes en groen
- Verbetering van waterkwaliteit door minder verhard oppervlak
Bovendien zorgt minder ruimtebeslag voor een verbetering van de leefbaarheid in stedelijke gebieden. Er ontstaat meer ruimte voor voetgangers en fietsers, wat bijdraagt aan een gezondere en veiligere omgeving. Ook kan het de sociale cohesie versterken doordat mensen meer buitenruimte hebben om elkaar te ontmoeten.
- Stimulering van actief transport zoals wandelen en fietsen
- Toename van groene ontmoetingsplekken
- Vermindering van geluidsoverlast door minder autoverkeer
5. Maatregelen en beleid rond ruimtelijke ordening
Om de ruimtelijke ordening in Nederland te reguleren, zijn er verschillende maatregelen en beleidsregels opgesteld. Deze zijn gericht op het bevorderen van een duurzame en evenwichtige ontwikkeling van steden, dorpen en het buitengebied. Het beleid is gericht op het beschermen van waardevolle landschappen, het tegengaan van verstedelijking en het bevorderen van de leefbaarheid in stedelijke en landelijke gebieden.
Een aantal belangrijke maatregelen en beleidsregels zijn:
- De Wet ruimtelijke ordening (Wro): Deze wet geeft kaders voor de ruimtelijke ordening op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau.
- Het Besluit ruimtelijke ordening (Bro): Hierin staan de regels voor de uitvoering van de Wro, zoals de eisen aan bestemmingsplannen en structuurvisies.
- De Omgevingswet: Deze nieuwe wet moet zorgen voor een betere en snellere besluitvorming rondom projecten in de fysieke leefomgeving.
Daarnaast zijn er ook provinciaal en gemeentelijk beleid die specifieke regels en richtlijnen bevatten voor ruimtelijke ordening in die gebieden.
6. Toekomstperspectieven voor ruimtegebruik in Vlaanderen
In Vlaanderen wordt er gezocht naar een evenwicht tussen wonen, werken, landbouw en natuur. Met de toenemende druk op de beschikbare ruimte is het belangrijk om na te denken over hoe we in de toekomst met ons ruimtegebruik om willen gaan. Dit vraagt om een duurzame en doordachte aanpak waarbij verschillende belangen tegen elkaar afgewogen worden.
Enkele aandachtspunten voor de toekomst zijn:
- Verdichting van stedelijke gebieden: meer inzetten op het bouwen van compacte en multifunctionele wijken om de open ruimte te beschermen.
- Herbestemming: oude industrieterreinen, leegstaande gebouwen en verwaarloosde sites een nieuwe functie geven als woon- of werkruimte.
- Mobiliteit: investeren in duurzame mobiliteitsoplossingen zoals fietspaden en openbaar vervoer om de nood aan uitbreiding van wegen te beperken.
- Landbouw: ondersteunen van innovatieve landbouwtechnieken die minder ruimte in beslag nemen en de natuur minder belasten.
Door deze aandachtspunten in acht te nemen, kan Vlaanderen een toekomst tegemoet gaan waarin ruimte op een slimme en duurzame manier wordt ingezet.
7. Conclusie en samenvatting van de afname in bijkomend ruimtebeslag
In de afgelopen jaren is er een duidelijke afname te zien in het bijkomend ruimtebeslag in Nederland. Dit houdt in dat er minder ruimte wordt ingenomen door bijvoorbeeld wegen, gebouwen en andere infrastructuur. Deze afname is het resultaat van verschillende factoren, waaronder een toename van de bewustwording van het belang van groene ruimtes en een efficiënter gebruik van bestaande ruimtes.
Enkele belangrijke punten die hebben bijgedragen aan deze afname zijn:
- Beleidsmaatregelen: Er zijn diverse beleidsmaatregelen genomen om het ruimtebeslag te verminderen, zoals het stimuleren van hergebruik van bestaande gebouwen en het aanleggen van groene daken.
- Technologische ontwikkelingen: Nieuwe technologieën maken het mogelijk om ruimtes efficiënter in te richten, waardoor er minder nieuwe ruimtes nodig zijn.
- Maatschappelijke veranderingen: Er is een groeiende maatschappelijke vraag naar duurzame en groene oplossingen, wat heeft geleid tot een afname in het ruimtebeslag.
De trend van het bijkomende ruimtebeslag in Vlaanderen is blijvend. De recente vooruitgang in het gebruik van teeltijd en technologische innovaties betekent dat het gebruik van extra ruimte bescheiden blijft. Dat betekent ook dat Vlamingen aan de voorkant van biologische, duurzame landbouw staan. Daarnaast blijft de ruimte-efficiëntie in Vlaanderen verbeteren. Dit komt ten goede aan zowel het milieu als de boeren in het hele land.
